Ադրբեջանում առաջին անգամ խաղաղության քարոզիչները ճանաչվել են քաղբանտարկյալ

«Խաղաղության եւ ժողովրդավարության» ինստիտուտի տնօրեն Լեյլա Յունուսովան, որ քաղաքական վտարանդի է եւ բնակվում է Հոլանդիայում, օրերս եվրոպական առաջատար լրատվամիջոցներին է տրամադրել Ադրբեջանի քաղբանտարկյալների նորացված ցուցակը, որտեղ ընդգրկված է 331 անձ: Ընթացիկ տարում Ադրբեջանում քաղբանտարկյալների թիվն աճել է 37-ով:

Այդ առումով Լեյլա Յունուսովայի եւ միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների կազմած ցուցակները նույնական են: Յունուսովայի ցուցակի առանձնահատկությունն այն է, որ նա քաղբանտարկյալներին դասակարգել է ըստ սոցիալական խմբերի եւ մասնագիտության: Այս առումով չափազանց կարեւոր է, որ Յունուսովան առանձնացրել է քաղբանտարկյալի նոր խումբ՝ «խաղաղության համար պայքարի առաջամարտիկ»:

Ադրբեջանում այս պահի դրությամբ այդ կարգի երկու քաղբանտարկյալ է նշվում, որոնց անունները մամուլը չի հրապարակում: Դատելով մի շարք հրապարակումներից, խոսքը երկու երիտասարդ ուսումնասիրողի՝ Բահրուզ Սամեդովի եւ Իգբալ Աբիլովի մասին է, որ ձերբակալվել են գրեթե միաժամանակ՝ անցյալ օգոստոսին:

Դեկտեմբերի 17-ին Բաքվի Սաբայիլի շրջանի դատարանը Բահրուզ Սամեդովի կալանքի ժամկետը երկարաձգել է մինչեւ եկող տարվա մարտի 9-ը: Պաշտոնապես նրան ներկայացված է «պետական դավաճանություն» մեղադրանք:

«Թուրան» գործակալությունը հայտնում է, որ Սամեդովը դատական նիստի ժամանակ չի ընդունել այդ մեղադրանքը եւ հայտարարել է, որ քաղաքական հետապնդումների է ենթարկվում «խաղաղության մասին արտերկրի հեղինակավոր լրատվամիջոցներում հրապարակած հոդվածների համար»:

Նույն մեղադրանքը ներկայցվել է նաեւ Իգբալ Աբիլովին: Վերջինս էթնիկ թալիշ է, բարձրագույն կրթություն ստացել է Մինսկի պետական համալսարանում, որտեղ էլ ավարտել է ասպիրանտուն, պաշտպանել թեկնածուական թեզ:

Նա անցած հուլիսին Լենքորանի շրջանի հայրենի գյուղ է այցելել՝ մասնակցելու հորեղբոր որդու հարսանյաց արարողությանը եւ ձերբակալվել Բաքվի օդանավակայանում՝ Մինսկի չվերթի ինքնաթիռում՝ թռիչքից րոպեներ առաջ:

Աբիլովը նաեւ մեղադրվում է Հայաստանի օգտին լրտեսությամբ զբաղվելու մեջ: Մեղադրանքի հիմքում դրված են Մինսկից Երեւանի պետական համալսարանի արեւելագիտության ամբիոնի վարիչ Վարդան Ոսկանյանի հետ նրա հեռավար զրույցների տեսագրությունները:

Որպես արեւելագետ՝ Աբիլովն զբաղվել է թալիշների պատմությամբ, մշակույթի, ազգային ինքնության հարցերով: Հենց դա էլ համարվում է «պետական դավաճանություն»: Ըստ ադրբեջանական կողմի՝ նա «հրահրել է ազգամիջյան թշնամանք եւ ագրեսից անջատողականություն»:

Բավական խորհրդանշական է, որ «պետական դավաճանության» մեջ մեղադրվող Բահրուզ Սամեդովի կալանքի ժամկետը երկարաձգվել է նույն օրը, երբ Ադրբեջանի դատախազությունը հայտնել է, որ ԼՂ նախկին նախագահների եւ այլ պաշտոնյաների գործով «նախաքննությունն» ավարտվել է, նյութերը «մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել են դատարան»: Գործը «կքննի» Բաքվի զինվորական դատարանը:

Ադրբեջանում, այսպիսով, ԼՂ նախկին նախագահները, մյուս պաշտոնյաները, երկու բարձարաստիճան զինվորականները դատվում են, որովհետեւ պաշտպանել են Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության ինքնորոշման իրավունքը, իսկ երբ այն բռնաճնշելու նպատակով Բաքուն դիմել է ագրեսիայի՝ կազմակերպել ինքնապաշտպանություն:

Նույն վարչախումբն էթնիկ թալիշ Աբիլովին «պետական դավաճանության» մեղադրանք է առաջադրել, քանի որ նա համարձակվել է խոսել իր ազգի պատմությունից, մշակույթից, քաղաքակրթական ինքնությունից, իսկ Բահրուզ Սամեդովը կալանավորված է, որովհետեւ Ալիեւին քննադատել է Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը ձգձգելու, ժողովրդին հակահայկականություն ներշնչելու եւ նոր ագրեսիայի նախապատրաստելու համար:

Քաբանտարկյալների ճակատագիրը նույնական է, նրանք ալիեւյան ռեժիմի զոհերն են: Նույնական չէ, ցավոք, նրանց նկատմամբ ադրբեջանցի իրավապաշտպանների վերաբերմունքը: Երբ խոսքը վերաբերում է ԼՂ նախկին նախագահներին, մյուս պաշտոնյաներին, Բաքվի բանտերում գտնվող այլ հայերի, ապա ոչ մի ադրբեջանցի չի բարձրաձայնում, որ նրանք նույնպես քաղբանտարկյալ են, խղճի կալանավոր:

Ընդհակառակը, Եվրոպայում ապաստանած ադրբեջանական վտարանդիության կառույցները վերջերս դիմել են Եվրախորհրդարանին, ԵԽԽՎ-ին, իրավապաշտպան կազմակերպություններին եւ միջնորդել, որ նրանք Ալիեւի ռեժիմի հետ հարաբերություններում հայ ռազմագերիների եւ պատանդների մասին չխոսեն, քանի որ դա «վիրավորում է ադրբեջանական ժողովրդի արժանապատվությունը»:

Նման մտածելակերպի անձինք չեն կարող իրավապաշտպան համարվել: Նրանք արժանի են այն ճակատագրին, որ բաժին է ընկել իրենց. նույնիսկ Եվրոպայում են ապրում Ալիեւից վախը սրտներում, որ ցանկացած պահի կարող են արտահանձնվել կամ դառնալ ալիեւյան վարձկանների զոհը: Ադրբեջանում երբեք ժողովրդավարություն չի հաստատվելու, մինչեւ էթնիկ թուրքերը չդադարեն իրենց տիտղոսային, մյուսներին՝ ենթակա ազգ համարելու մեծամտությունից:

Ժողովրդավարությունը, մարդու իրավունքներն ունիվերսալ են, հավասարապես տարածվում են բոլորի վրա՝ անկախ ազգությունից, դավանանքից, ռասայից կամ մաշկի գույնից: Բահրուզ Սամեդովը եւ Իգբալ Աբիլովը երբեք ազատություն չեն ստանա, եթե ադրբեջանցիները չպահանջեն, որ ազատ արձակվեն նաեւ ԼՂ ռազմա-քաղաքական նախկին ղեկավարության ներկայացուցիչները:

Թիվ 1 սյունակ, Վահրամ Աթանեսյան