Ալիեւը «կրակից շագանակներ է հանում» ու՞մ ձեռքով

Չգիտեմ՝ քաղաքագիտական նոու-հաուն, որ առաջին պատերազմում մենք հաղթեցինք եւ պահանջատեր էինք, երկրորդում պարտվել ենք՝ Ադրբեջանն է պահանջատեր, ո՞վ է շրջանառության դրել կամ դնում, ու՞մ է պատկանում դրա հեղինակային իրավունքը, բայց այն ոչ միայն քաղաքական, այլեւ իրավական առումով չափազանց վտանգավոր է:

Նույնիսկ այսպես կոչված «ոչմիթիզականությունը» Ադրբեջանի կամ որեւէ այլ երկրի նկատմամբ տարածքային պահանջատիրություն չէ, այլ՝ Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի տարածքային հավակնությունները զսպելու դիրքորոշում: Սխալ է ասել, թե պատերազմում պարտվեցինք, Ադրբեջանն սկսեց տարածքային պահանջներ ներկայացնել:

Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի տարածքային հավակնությունները ձեւակերպված են «Պետական անկախության վերականգնման մասին» սահմանադրական ակտով, որ ընդունվել է 1991թ. հոկտեմբերի 18-ին:

Ադրբեջանի պետական եւ ազգային պատկերացումն է, որ 1918-20 թվականներին գոյություն ունեցած ԱԴՀ տարածքն այն է, ինչ Ալիմարդան-բեկ Թոփչիբաշեւը քարտեզով ներկայացրել է Փարիզի խաղաղության խորհրդաժողովին եւ կազմում է 120 հազար քառակուսի կիլոմետր: Սա է գաղտնագրված Ադրբեջանի 1995թ. սահմանադրության նախաբանում: Պետք է կարողանալ ճիշտ կարդալ, հասկանալ դիվանագիտական խոսքը:

Երբ Ադրբեջանից ակնարկում են, որ Հայաստանի սահմանադրության նախաբանը «խաղաղության պայմանագրի խոչընդոտ է»՝ պարզ ասում են, որ Ադրբեջանի գործող սահմանադրությամբ Ալիեւը լիազորված չէ ճանաչել Հայաստանի 29,8 հազար քառակուսի կիլոմետր ընդգրկող տարածքի ամբողջականությունը, դրա նկատմամբ Երեւանի լիարժեք սուվերենությունը:

Դիսկուրսը, որ մեկնարկել եւ ծավալվում է Հայաստանում, թե Փաշինյանը «ԼՂ ճանաչեց Ադրբեջանի կազմում» եւ դրանից ամեն ինչ սկսվեց՝ տեղեկատվա-քարոզչական խարդավանք է, որ մշակվել է այլ երկր(ներ)ի ուղեղային կենտրոններում եւ ներդրվել, հետեւողականորեն գեներացվում է մեզանում:

Լեռնային Ղարաբաղն իրավական ուժ ունեցող բոլոր փաստաթղթերով, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի չորս բանաձեւերով, միշտ եւ անվերապահ ճանաչվել է, ճանաչված է Ադրբեջանի մաս: Ադրբեջանին սկզբունքորեն պետք չէ, որ Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղը պայմանագրով ճանաչի ադրբեջանական տարածք:

Եթե նման արձանագրում արվի, ապա, ընդհակառակը, կնշանակի, որ Լեռնային Ղարաբաղն ադրբեջանապատկան չէ, Բաքուն այն գրավել եւ ուժի կամ ուժի կիրառման սպառնալիքով պարտադրել է, որ Հայաստանը հաշտվի իրողության հետ:

Ադրբեջանում ոչ ոք նման պայմանագիր չի ստորագրի, քանի որ չի ունենա երաշխիք, որ հիսուն կամ քսան-երեսուն տարի հետո իրավիճակ չի փոխվի, եւ Հայաստանը միջազգային արբիտրաժով չի վերականգնի նախաքառասունչորսօրյապատերազմական ստատուս-քվոն: Ադրբեջանի խնդիրն է՝ միջազգայնորեն լեգիտիմացնել, որ հայ-ադրբեջանական սահման չկա, պետք է գծվի: Ընդ որում՝ իր առաջարկած սկզբունքներով:

Կհասնի՞ առավելագույնին՝ գերազանց է, ո՞չ՝ առայժմ կբավարավի զորքերի առկա շփման գծի «օրինականացմամբ»: Իսկ դա նշանակում է Հայաստանը մշտապես պահել «դիպուկահար հրացանի» նշանացույցի տակ: Սա է Ադրբեջանի խնդիրը, որի դեմ Հայաստանում հրամայական է ներքաղաքական կոնսենսուսը: Հակառակ դեպում տարածաշրջանային «կրակից» Ալիեւը «մեր ձեռքով շագանակներ է հանելու»: