Ադրբեջանական AZAL-ի բրազիլիական հարցականը

Հունվարի 6-ին Բրազիլիայի ավիացիոն պատահարաների կանխարգելման եւ աղետների հետաքննության կենտրոնը (Cenipa) հայտարարել է, որ Բաքու-Գրոզնի չվերթի խորտակված օդանավի «սեւ արկղերի» ձայնագրությունների վերծանումն ավարտվել է:

Նման որոշում, ինչպես նախօրեին Իլհամ Ալիեւն է բացահայտել, ընդունվել է ադրբեջանական կողմի պահանջով, որպեսզի «շահերի բախում տեղի չունենա»: Այդուհանդերձ, տեխնիկական միջոցառմանը մասնակցել են Ադրբեջանից, Ռուսաստանից եւ Ղազախստանից մասնագետներ:

Նյութերը, սակայն, տրամադրվել են միայն Ղազախստանին, քանի որ, ըստ ICAO-ի սահմանած կարգի, օդային աղետների հետաքննության եւ վերջնական եզրակացության իրավունք ունի այն երկիրը, որի տարածքում խորտակվել է օդանավը:

Բրազիլիական կողմը հավելյալ մանրամասնություններ չի հայտնել, բացի այն, որ «սեւ արկղերի» ձայնագրությունների հիման վրա տեխնոլոգիական նորագույն միջոցներով «վերականգնվել է օդանավի թռիչքի ամբողջական երթուղին՝ օդ բարձրանալու պահից մինչեւ «կոշտ վայրէջքի» պահը»:

Մասնագետները թերահավատ են, որ օդաչուների եւ ցամաքային ծառայությունների միջեւ խոսակցության ձայնագրությունը կարող է արտակարգ բացահայտումներ անել: Հիմք է ընդունվում այն, որ «արտաքին միջամտության ենթարկվելուց» հետո օդանավի հրամանատարը հայտնել է «թռչունների երամի բախվելու» մասին:

Ադրբեջանական կողմն ասում է, որ օդաչուն «չէր կարող պատկերացնել, որ ենթարկվել է ՀՕՊ համակարգի հրթիռի հարձակման, ուստի ենթադրել է, որ ինքնաթիռը բախվել է թռչունների երամի»:

Օդանավի անձնակազմի զոհված անդամների հարազատների հետ հանդիպմանն Ադրբեջանի նախագահը գլխավոր կասկած է համարել այն, թե ինչու՞ Գրոզնիի օդանավակայանը չի փակվել, եթե հայտնի էր, որ ՀՕՊ-ն աշխատում է ուկրաինական ԱԹՍ-երի դեմ եւ ինչու՞ Դոնի-Ռոստովի դիսպետչերական կենտրոնը ցուցում է տվել, որ ինքնաթիռն ուղղություն վերցնի դեպի Ղազախստանի Ակթաու քաղաքի օդանավակայանը:

Ադրբեջանցի փորձագետները մինչ այդ ուշադրություն են հրավիրել այն իրողության վրա, որ Գրոզնիի մերձակայքում մի քանի օդանավակայաններ կան, որ կարող էին ընդունել վթարային վայրէջքը:

Բաքուն, այսպիսով, բացահայտ կասկածում է, որ ռուսաստանյան կողմը շահագրգռված չէր, որ օդանավը բարեհաջող վայրէջք կատարի: Որոշ փորձագետներ նույնիսկ պնդում են, որ Ռուսաստանը «միտումնավոր է վնասված ինքնաթիռն ուղղորդել դեպի Ակթաու՝ հույս ունենալով, որ այն Կասպից ծովը չի հատի, աղետը տեղի կունենա մինչ այդ, եւ ծովը կպարտակի աղբերգության գաղտնիքները»:

Աղետի ենթարկված օդանավի «սեւ արկղերի» ձայնագրությունների վերծանումը հավելյալ պարզություն կմտցնի՞: Իլհամ Ալիեւն ասել է, որ դրանից հետո «ամեն ինչ իր տեղը կընկնի»:

Նա Ռուսաստանից պահանջում է բացահայտել բոլոր մեղավորներին եւ ենթարկել քրեական պատասխանատվության:

Որոշ տեղեկություններ կան, որ ադրբեջանական օդանավի աղետի պատճառը Չեչնիայի իշխանությունների «չհիմնավորված որոշումն է»: Ի՞նչ կարելի է հասկանալ այդ ձեւակերպումից՝ մեկնաբանությունները կարող են տարբեր լինել:

Փաստ է, որ Իլհամ Ալիեւը հրաժարվել է Չեչնիայի ղեկավար Կադիրովի հետ հեռախոսազրույցից: Դա նշանակում է, որ նա Կադիրովի հանդեպ հիմնավոր կասկածներ ունի:

Այս խառը պատկերին հավելյան ինտրիգ է հաղորդում ադրբեջանական որոշ աղբյուրների տեղեկատվությունը, որ աղետի պահին օդում է գտնվել նաեւ Իլհամ Ալիեւի ինքնաթիռը: Նա մեկնում էր Մոսկվա՝ մասնակցելու Վլադիմիր Պուտինի նախաձեռնած՝ ԱՊՀ երկրների առաջնորդների ոչ պաշտոնական հանդիպմանը:

Ըստ լուրերի, Ալիեւին հենց օդանավում են զեկուցել պատահարի մասին եւ նա Բաքու վերադառնալու որոշում է կայացրել:

Նման պատահական զուգանդիպություններ, որպես կանոն, չեն լինում: Ավելի վաղ Իլհամ Ալիեւը եւ Ռամզան Կադիրովը շատ ջերմ հարաբերություններ են ունեցել: Մի քանի տարի առաջ Գրոզնիում բացվել է Հեյդար Ալիեւի անվան զբոսայգի, տեղադրվել նրա հարթաքանդակային կիսանդրին:

Մամուլում տեղեկություն էր տարածվել, որ Բաքվում պետք է բացվի Չեչնիայի հանրապետության ներկայացուցչություն:

Ըստ երեւույթին, Կադիրով-Ալիեւ հարաբերություններում «ճեղքվածք է առաջացել»: Երկուսն էլ բռնապետական հակումներ եւ արտերկրում «ֆինանսական կայսրություններ» ունեն:

Բացառված չէ, որ նրանց բիզնես-շահերն ինչ-որ տեղ, ամենայն հավանականությամբ՝ Պարսից ծոցի արաբական երկրներում, բախվել են:

Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը փորձե՞լ է հարթել տարաձայնությունները, թե նրան ձեռնտու է, որ Ալիեւը եւ Կադիրովը «արյան թշնամիներ դառնան»:

Այս եւ խորքային բազմաթիվ հարցերի պատասխան, իհարկե, խորտակված օդանավի «սեւ արկղերի» ձայնագրությունը չի տա: Բայց դրանից չի հետեւում, թե օդային աղետի բոլոր պատճառները կհրապարակայնացվեն կամ «բացահայտումը» կմեղմի ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների սառնությունը:

Թիվ 1 սյունակ, Վահրամ Աթանեսյան