Գիտնականները պարզել են` ուղեղի որ բջիջներն են ավելի արագ ծերանում

Ալենի ինստիտուտի գիտնականները ստեղծել են ծերացող ուղեղի առաջին մանրակրկիտ բջջային «քարտեզը» և բացահայտել հիմնական հատվածները, որտեղ տեղի են ունենում տարիքային փոփոխություններ: Հետազոտության արդյունքները հրապարակվել են Nature ամսագրում։

Գիտնականների կարծիքով՝ ուղեղը կարելի է համեմատել հսկայական քաղաքի հետ, որտեղ յուրաքանչյուր «թաղամաս» ներկայացնում է բջիջների յուրահատուկ տեսակ, որոնք կատարում են հատուկ գործառույթներ։ Մինչև վերջերս հետազոտողները մանրամասնորեն չէին պատկերացնում, թե ինչպես են նման «թաղամասերը» փոխվում տարիքի հետ։ Հետազոտողների թիմը վերլուծել է մկան ուղեղի 16 շրջաններ (ընդհանուր ծավալի մոտ 35%-ը) և հայտնաբերել 847 բջիջների տեսակ։

Պարզվել է, որ դրանցից մի քանիսը, մասնավորապես գլիան՝ ուղեղի օժանդակ բջիջները, հատկապես արագ են ենթակա ծերացման: Հատկապես զգալի փոփոխություններ են նկատվել հիպոթալամուսի երրորդ փորոքի տարածքում, որը կարգավորում է մարմնի կենսական գործառույթները, ինչպիսիք են ախորժակը, մարմնի ջերմաստիճանը, քունը և հորմոնալ ակտիվությունը:

Գիտնականները բացատրել են, որ տարիքի հետ ուղեղում առաջանում է իմունային ակտիվության բարձրացում, որն արտահայտվում է միկրոգլիաների և մակրոֆագների բջիջների ավելացված աշխատանքի մեջ: Այս բջիջները ակտիվորեն մասնակցում են ուղեղի առողջության պահպանմանը և ծերության ժամանակ բորբոքման նշաններ են ցույց տալիս, ինչը ցույց է տալիս, որ նրանք ավելի շատ են աշխատում՝ ի պատասխան ծերացման:

Հետազոտողները նաև փոփոխություններ են հայտնաբերել տանիկիտներում և էպենդիմալ բջիջներում, որոնք գծում են ուղեղի խցիկները: Այս բջիջները, ըստ գիտնականների, դառնում են ավելի քիչ արդյունավետ ազդանշաններ փոխանցելու հարցում, ինչը կարող է լինել ծերացման ավելի լայն հետևանքների պատճառներից մեկը:

Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվել այն բջիջներին, որոնք արտադրում են միելին, նյարդաթելերի շուրջ մեկուսիչ նյութ, որն անհրաժեշտ է նեյրոնների արդյունավետ աշխատանքի համար: Տարիքի հետ միելինը սկսում է քայքայվել, ինչը կարող է ազդել նաև ուղեղի բջիջների միջև հաղորդակցության արագության վրա: