Ինչու՞ Բաքվում կալանավորված Ֆրանսիայի «արտաքին հետախուզության ռեզիդենտի» ճակատագիրը հատկապես ծագումով հայ լրագրող Լեո Նիկոլյանին է հետաքրքրում: Բաքվի մամուլն արդեն մի քանի անգամ անդրադարձել է նրա հոդվածներին, որտեղ վերջինս մեղադրանքներ է հնչեցնում Ադրբեջանում Ֆրանսիայի դեսպանատան աշխատակիցների հասցեին, որոնք, իբր, նրան ներքաշել են «գործակալական ցանցի մեջ»: Լեո Նիկոլյանը բացառիկ հարցազրույց է ունեցել կալանավորված ֆրանսիացու հոր հետ, որը պնդել է, թե որդին դարձել է «Ֆրանսիայի եւ Ադրբեջանի նախագահների միջեւ հակասության զոհը»: Ֆորմալ առումով Իլհամ Ալիեւը Ֆրանսիայի հետ հարաբերությունների լարվածությունը բացատրում է պաշտոնական Փարիզի «բացահայտ հայամետ դիրքորոշմամբ»: Ստացվում է, որ ֆրանսիացի մանր գործարարը Բաքվում կալանավորվել է Ֆրանսիայի նախագահի «բացահայտ հայամետ կողմնորոշման» պատճառո՞վ: Կալանավորվածի հոր հետ Լեո Նիկոլյանի հարցազրույցից այդ տպավորությունն է մնում: Համենայն դեպս, հազարավոր ֆրանսիացիներ, որ Լեո Նիկոլյանին ընթերցում են, իրենց համաքաղաքացուն վիճակված փորձությունը կարող են այդպես ընկալել:

Ավելի բացահայտ է գործում Ռուսաստանի տեղեկատվաքարոզչական մեքենան: Մարգարիտա Սիմոնյանի սոցցանցային գրառումները հայտնի են: Ներգրավվել է նոր դերակատար՝ Regnum-ի մեկնաբան Գեւորգ Միրզայանը, որը «երեք ստի» մեղադրանք է ներկայացրել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին եւ ընդհանրացրել, որ Հայաստանը չի կարող Ռուսաստանից անկախ անվտանգային համակարգ ստեղծել, եւ «որքան հայ ժողովուրդը դա շուտ հասկանա, այնքան լավ կլինի նրա համար»: Ռուսաստանցի մեկնաբանի իրավունքն է՝ համաձայնել Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական ուղեգծին, ընդունել այն կամ մերժել՝ որպես քաղաքագետ, ոլորտի գիտակ կամ Ռուսաստանի Դաշնության ուժային կառույցների հետ աֆիլացված քարոզիչ: Բայց որոշում կայացնելու իրավունքը Հայաստանի քաղաքացունն է, նրան խորհուրդներ տալու, առավել եւս՝ նրբաքողարկված սպառնալիքներ հասցեագրելու անհրաժեշտություն չկա:

Իսկ առավել անընդունելին հեղինակի այն դիտարկումն է, որ Հայաստանի Զինված ուժերը «փաստացի կազմավորվել են խորհրդային 7-րդ բանակի հիմքի վրա»: ԽՍՀՄ նախկին հանրապետություններն էլ իրենց տարածքում տեղաբաշխված սպառազինությունների հարցը պայմանագրային հիմունքներով կարգավորել են Միության իրավահաջորդ Ռուսաստանի հետ: Հայաստանի դեպքում նման պայմանագիր ստորագրվել է 1992 թվականի աշնանը, երբ Լեռնային Ղարաբաղում եւ հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով արդեն մեկ տարի մարտական գործողություններ էին ընթանում: Հայկական զինված ուժերի նսեմացման այդ փորձը ոչ մի առումով ընդունելի չէ: Նախ` դա պատմական կեղծիք է, քաղաքական նենգափոխում, ապա՝ վիրավորանք մի բանակի հասցեին, որ քառասունչորս օր դիմադրել է ամեն ինչով մի քանի անգամ գերազանցող հակառակորդին, ծանրագույն կորուստներ պատճառել նրան: Եւ դեռ հարց է՝ պատերազմն ինչ ելք կունենար, եթե ռազմավարական դաշնակից համարվող Ռուսաստանը «չեզոքություն» չընտրեր: Ի վերջո, Նիկոլ Փաշինյանը չի ասել, թե Հայաստանը հրաժարվում է Ռուսաստանի հետ ռազմական համագործակցությունից: Նա միայն նկատել է, որ Ռուսաստանը «օբյեկտիվ եւ սուբյեկտիվ պատճառներով» չի կարող լիովին ապահովել Հայաստանի անվտանգային կարիքները: Հայաստանի իրավունքն է՝ լեգիտիմ բոլոր հնարավորություններով ամրապնդել բանակի մարտունակությունը, ձեռք բերել սպառազինություններ: Տգեղ է, երբ Հայաստանին հարվածում են ազգությամբ հայի ձեռքով․ լինի դա Լեո Նիկոլյանը, թե՝ Գեւորգ Միրզայանը: Ֆրանսիայի քաղաքացուն իր երկրի շահը պետք է հետաքրքրի, ռուսաստանցուն՝ Ռուսաստանինը: Այս դեպքում, ցավոք, ստացվում է, որ նրանք սպասարկում են Ադրբեջանի շահը, որովհետեւ երկու դեպքում էլ «խանդում են» հայ-ֆրանսիական հարաբերություններին: Դա Իլհամ Ալիեւի դիրքորոշումն է:

Վահրամ Աթանեսյան