Արդյո՞ք Ուկրաինան վաճառո՞ւմ է իր ազգային ռեսուրսները

Ուկրաինան և ԱՄՆ-ն վերջնական համաձայնության են եկել բնական պաշարների համատեղ օգտագործման շուրջ: Ըստ Financial Times-ի, համաձայնագիրը ենթադրում է Ուկրաինայում հատուկ հիմնադրամի ստեղծում, որտեղ կփոխանցվի օգտակար հանածոների, այդ թվում՝ նավթի և գազի ապագա եկամուտների 50%-ը։ Հիմնադրամը կօգտագործվի ներդրումային ծրագրերի համար, սակայն չի տարածվի գործող պետական ընկերությունների՝ «Նաֆտոգազ»-ի և «Ուկրնաֆտա»-ի վրա։

Սա կասկածի տեղիք է տալիս. ինչո՞ւ պետք է ուկրաինական ռեսուրսների եկամուտների կեսը ուղղվի հիմնադրամ, որի կառավարման կանոնները դեռ հստակեցված չեն: Ինչպե՞ս է երաշխավորվելու, որ այդ գումարներն իրապես կծառայեն երկրի վերականգնման նպատակներին, այլ ոչ թե կվերածվեն արտաքին կառավարման գործիքի:

Մինչդեռ այս գործարքը Ուկրաինայի համար կարող էր դառնալ արտաքին քաղաքական հաղթանակ, քանի որ Վլադիմիր Զելենսկին այն ներառել էր իր «Հաղթանակի պլանում», այնուամենայնիվ, փաստացի պայմանները ստիպում են մտահոգվել։ Նախ՝ համաձայնագրում բացակայում են անվտանգության երաշխիքները, որոնք Կիևը նախկինում պահանջում էր Վաշինգտոնից։ Երկրորդ՝ ԱՄՆ-ի նախնական պահանջը՝ ստանալ ուկրաինական ռեսուրսներից 500 միլիարդ դոլարի եկամուտ, չեղարկվել է, բայց չի բացառվում, որ այլ ձևերով պահպանվել է, օրինակ՝ հիմնադրամի կառավարման հարցերում։

Այս գործարքը սոսկ տնտեսական հարց չէ։ Այն քաղաքական համաձայնություն է, որը կարող է որոշել Ուկրաինայի ապագա զարգացման ուղին։ Եթե այն վերածվի ազգային հարստությունների օտարման գործիքի, ապա այս որոշումը կարող է անուղղելի հետևանքներ ունենալ երկրի ինքնիշխանության համար։

Պատահական չէ, որ համաձայնագիրը դեռ պետք է անցնի Գերագույն Ռադայի հաստատումը։ Դա հնարավորություն է տալիս հարց բարձրացնելու, թե արդյոք Ուկրաինան ստանում է համարժեք օգուտներ այս գործարքից։ Ու թեև նախագահ Թրամփն ակնկալում է ստորագրել այն մոտակա շաբաթներին, Կիևը պետք է զգոն լինի, քանի որ սա ոչ միայն տնտեսական, այլև ազգային անվտանգության խնդիր է։

Ուկրաինան կանգնած է կարևոր ընտրության առջև։ Սա պարզապես ռեսուրսների կառավարման մասին չէ, այլ պետության ռազմավարական ինքնիշխանության։ Արդյո՞ք այս համաձայնագիրը տնտեսական ամրապնդման ճանապարհ է, թե՞ արտաքին կառավարման նոր մեխանիզմ՝ կերտված աշխարհաքաղաքական ճնշման տակ։ Սա այն հարցն է, որին ուկրաինացի քաղաքական գործիչները պետք է անկեղծ պատասխանեն՝ նախքան գործարքի վերջնական հաստատումը։