Այս առումով ՀՅԴ-ն ավելի ազնիվ է գտնվել

«Վաղվա Արցախ» կուսակցության հիմնադիր Տիգրան Պետրոսյանը հրապարակել է 2020թ. հոկտեմբերի 19-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի «նամակը», որտեղ նա ասում է, որ խորհրդակցել է Ազգային ժողովի բոլոր խմբակցությունների հետ, ստացել նրանց աջակցությունը եւ դիմել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ղեկավարներին «տարածաշրջանում ընթացող լայնածավալ ռազմական գործողությունների հետեւանքով ստեղծված մարդասիրական աղետի պայմաններում պատերազմն անհապաղ դադարեցնելու առաջարկով»:

Արայիկ Հարությունյանը, հիմնավորելով, որ «Հայաստանի Հանրապետությունն Արցախի Հանրապետության անվտանգության հիմնական երաշխավորն է (իսկ «ոչ հիմնական երաշխավորն» ո՞վ էր)… եւ փաստացի չի մասնակցում բանակցություններին», դիմել է Նիկոլ Փաշինյանին՝ «գործադրելու բոլոր հնարավոր ջանքերը՝ ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահության կողմից նախկինում առաջարկված եւ քննարկված փաստաթղթերի հիման վրա պատերազմական գործողություններն անհապաղ կասեցնելու եւ բանակցային գործընթաց վերսկսելու ուղղությամբ»:

Ըստ Տիգրան Պետրոսյանի, այդ փաստաթղթին ինքը ծանոթացել է պատերազմից հետո եւ երբ հետաքրքրվել է, թե իսկ ի՞նչ է հետեւել դրան, Արայիկ Հարությունյանն ասել է, որ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդակցել է Ազգային ժողովի հետ, որտեղ իշխանություն-ընդդիմություն էին «խաղում եւ ասել են, որ մինչեւ վերջ պայքարում ենք»: Տիգրան Պետրոսյանը հավելել է, որ Արայիկ Հարությունյանն իրեն ասել է նաեւ այդ նամակը ՀՅԴ խմբակցության կողմից չստորագրելու պատճառը, բայց ինքը չի ասի դա, «թող այդ հարցին Արցախի դաշնակները պատասխանեն»:

Դաշնակցությանը ոչ միայն կարելի է, այլեւ պետք է քննադատել ԼՂ կարգավորման, պատերազմի եւ խաղաղության հարցում դիրքորոշման , հետպատերազմական Ստեփանակերտում ծավալած քարոզչության համար, բայց տպավորություն ստեղծել, թե Արցախի ԱԺ-ում նրա խմբակցության ստորագրության բացակայությունը որեւէ ազդեցություն ունեցել է այդ բախտորոշ իրավիճակում, ակնհայտ չափազանցություն է եւ ենթատեքստային վերագրում:

Խնդիրն այն է, որ պատերազմը դադարեցնելու բանակցություններ մեկնարկել են Նիկոլ Փաշինյանին Արայիկ Հարությունյանի սույն նամակից ավելի քան տասը օր առաջ՝ Մոսկվայում, որտեղ կայացել է Լավրով-Մնացականյան-Բայրով հանդիպում: Ընդ որում, այն սկսվել է հոկտեմբերի 8 –ին եւ շարունակվել 9-ին: Այնուհետեւ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարները հանդիպել են Փարիզում, ապա՝ Վաշինգտոնում: Եզրափակիչ բանակցությունները պետք է կայանային հոկտեմբերի 26-ին՝ Ժնեւում, բայց այն ձախողվել է:

Կոնկրետ այս դեպքում, սակայն, հետաքրքիր է երկու հանգամանք. ի՞նչ «քեյսով» է Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Զոհրապ Մնացականյանը 2020թ. հոկտեմբերի 9-ի երեկոյան Մոսկվայից Երեւան վերադարձել: Դատելով հաջորդ օրը ՌԻԱ-Նովոստիին տված Իլհամ Ալիեւի հարցազրույցից, Ադրբեջանը պատերազմական գործողությունների դադարեցման երկու նախապայման է առաջադրել՝ ներկայացնել Հայաստանի վարչապետի ստորագրությամբ հաստատված՝ ԼՂ շուրջ բոլոր տարածքներից հայկական զորքերի դուրսբերման գրաֆիկ եւ «ազատագրվող տարածքների ցանկում» ներառել նաեւ Շուշին:

Այս առաջարկությունները կամ, եթե կուզեք՝ «ուլտիմատումը» Մոսկվայում Զոհրապ Մնացականյանին ներկայացվե՞լ է, հարցը քննարկվե՞լ է: Արայիկ Հարությունյանը Լավրով-Մնացականյան-Բայրամով հանդիպման մասին տեղեկացվա՞ծ է եղել, ԱԺ խմբակցությունների ղեկավարներին իր ունեցած ինֆորմացիան փոխանցե՞լ է:
Եթե այս եւ բազմաթիվ այլ խորքային շերտեր չեն քննարկվել, ապա Արայիկ Հարությունյանի նամակ-առաջարկությունը հեղինակման պահին իսկ քաղաքական նշանակություն չի ունեցել, իսկ այսօր՝ առավել եւս: Ի՞նչ իմաստ ունի այդ կարգի «փաստաղթերի» շրջանառումը: Գոյություն ունեն իրողություններ. պատերազմը կանխելու գինը ԼՂ շուրջ հինգ տարածքների առանց նախապայմանների Ադրբեջանին վերադարձնելն էր: Ընդ որում, Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի մասին որեւէ խոսք չէր կարող լինել: Արդեն սկսված պատերազմը կանգնեցնելու գինը բոլոր տարածքների Ադրբեջանին վերադարձնել էր՝ Շուշիով հանդերձ: Ստեփանակերտը, քանի որ պատերազմն ավելի շատ «իր մաշկին էր մոտ», պետք է այդ ծանրագույն պատասխանատվությունը վերցներ իր վրա եւ ուղղակի դիմեր Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւին: Մնացածը պատմության համար «ալիբի ստեղծել» է: Այս առումով ՀՅԴ-ն ավելի ազնիվ է գտնվել:

Թիվ 1 սյունակ, Վահրամ Աթանեսյան