Ռեգիոնալ այցի շրջանակում հուլիսի 8-ին Հայաստան կժամանի Եվրոպական հանձնաժողովի հարևանության և ընդլայնման հարցերով հանձնակատար Օլիվեր Վարհեին: Վարհեի այցի նպատակը ռեգիոնի կայունությանն ու կանխատեսելիությանը նպաստելն է, այդ հարցում Եվրամիության շահագրգռությունը և պատրաստակամությունը հավաստելը: Եվրահանձնակատարի ռեգիոնալ այցը տեղի է ունենում մի բավականին առանձննահատուկ իրողության ֆոնին: Խոսքը Արցախի դեմ թուրք-ահաբեկչական պատերազմի և դրան հաջորդած հետպատերազմական բարդ իրադրության մասին չէ միայն: Առանձնահատուկ հանգամանքը այն է, որ նաև հենց այդ իրողությունների ֆոնին կա Բելառուսի որոշումը Արևելյան գործընկերության ծրագրից դուրս գալու մասին: Իսկ եվրոպական հարևանության քաղաքականության գործում Արևելյան Գործընկերության ծրագիրը ուներ առաջնային նշանակություն, որը ներառում է նաև Կովկասի երեք երկրները: Այդ ծրագիրը ինչպես հայտնի է վերաբերում է հետխորհրդային երեք պետությունների, որոնց շարքում բացի կովկասյան եռյակից, նաև Ուկրաինան է, Մոլդովան, Բելառուսը:
Ինչպես հայտնի է, Հայաստանը հենց այդ շրջանակում է, որ 2017-ի նոյեմբերին կնքեց ԵՄ հետ համապարփակ գործակցության համաձայնագիրը, որը վավերացման արարողակարգերը անցնելուց հետո ամբողջապես ուժի մեջ մտավ 2021-ի մարտի 1-ից: Արևելյան Գործընկերության ծրագիրը եվրոպական հարևանության ու ընդլայնման քաղաքականության առանցքային գործիքն ու ձևաչափն է, որը իհարկե ճգնաժամում է վաղուց, արդեն մի քանի տարի, գտնվելով ըստ էության եթե ոչ սառեցված, ապա առնվազն գոլ վիճակում: Բայց, եթե Բելառուսը հայտարարում է դրանից դուրս գալու մասին, այստեղ արդեն ընդհանրապես առաջանում է ծրագրի հետագա ճակատագրի, ամբողջության և գոյության հարց: Ահա այդ համատեքստում է, որ հարևանության ու ընդլայնման հարցերի եվրահանձնակատարի կովկասյան ռեգիոնալ այցը ստանում է յուրահատուկ տողատակ, հաշվի առնելով և այն, որ Բելառուսի որոշման հանդեպ ԵՄ վերաբերմունքից թերևս կախված է լինելու այն, թե ինչպես կվարվի նաև Ալիևը, որը Եվրամիության հետ ունի խնդիրներ լայն իմաստով, և հետպատերազմական իրողության պայմաններում էլ հայ ռազմագերիների և Արցախի հարցի հետագա կարգավորման հարցերի շուրջ ԵՄ դիրքորոշումների իմաստով:
Եթե Լուկաշենկոյի շանտաժը անցնի, ապա անկասկած է, որ շանտաժի է դիմելու նաև Ալիևը: Ըստ ամենայնի, Եվրամիությանը հարկ է պարզապես ձեռնամուխ լինել Արևելյան գործընկերության ծրագրի ապամոնտաժման՝ վերակազմակերպման տրամաբանությամբ:
Ակնառու է, որ այդ ծրագիրը այլևս գործունակ չէ, առնվազն այն տեսքով, ինչով ստեղծվել էր, և այն նպատակների ու գործընթացների տրամաբանությամբ, որ կար հիմքում: Ըստ այդմ, ծրագրի լուծարումը՝ որևէ սահուն ճանապարհով, կլինի թերևս լավագույն որոշումը, դրա փոխարեն հարևանության երկրներին առաջարկելով առավել գործնական կամ կոմպակտ, կամ պարզապես անհատական գործակցության ձևաչափեր և մոտեցումներ: Արևելյան Գործընկերության ծրագիրը ինքնախաբեություն է նաև այն իմաստով, որ՝ ոչ միայն ծրագրի անդամ երկրների շրջանակը թեկուզ նվազագույն աստիճանով միատարր չէ, կամ ամբողջական չէ, այլ նաև ծրագրի «տեր» երկրների շրջանակը, այսինքն Եվրամիությունն ինքը: Ըստ այդմ, Եվրահանձնակատարի ռեգիոնալ այցի համատեքստում միակ հանգամանքը, որ կարող է արժանանալ իրատեսական, գործնական ու առարկայական քննարկման, պետք է, կամ կարող է լինել հենց ԱլԳ ծրագրի ապամոնտաժումն ու վերափոխումը որևէ այլ, ավելի իրատեսական ձևաչափի: Դա էական նշանակություն ունի թե եվրոպական քաղաքականության արդյունավետության, թե ընդհուպ եվրոպական քաղաքականության հեղինակության համար, այն երկրների հանրությունների շրջանում, որոնք դիտվում են հարևանության գործընկերներ:
