Ճակատագրով լքվածները

«Մենք մի քանի օր թաքնված էինք օդանավակայանի մոտակայքում գտնվող անտառում: Վերջապես մեզ գտան զինվորականները, որոնք էլ օգնեցին մեզ փախչել: Այժմ ես ապահով եմ», – ասում է վավերագրական կինոգործիչ Սահրա Քարիմին, Աֆղանստանում առաջին և միակ կինը, որը մասնակցել է Վենետիկի կինոփառատոնին։ Ոչ բոլորին է դա հաջողվել: Միլիոնավոր աֆղան կանայք, ովքեր վերջին տարիներին փոքր քայլեր են կատարել այլ երկրների համար սովորական իրավունքներին հասնելու համար, օրինակ ՝ սովորելու, տնից միայնակ դուրս գալու, մեքենա վարելու, սպորտով զբաղվելու և դեմքը փողոցում չթաքցնելու իրավունքով, ստիպված ոն մնալ թալիբների իշխանության տակ։ Եվ չնայած Թալիբանի ներկայացուցիչները խոստանում են պահպանել իրենց ստացած որոշ ազատություններ, քչերն են պատրանքներ տածում այս խմբի կառավարման ներքո գտնվող կանանց իրական ապագայի վերաբերյալ:

2001 թվականին՝ թալիբների ուժերի նկատմամբ միջազգային կոալիցիայի հաղթանակից հետո, Աֆղանստանում կանանց իրավունքների հետ կապված իրավիճակը ծայրահեղ դանդաղ էր ընթանում։ Չնայած կանանց իրավունքների պաշտպան կազմակերպությունների ճնշումներին, այն ժամանակվա նախագահ Համիդ Քարզայը հաստատեց «վարքագծի կանոնները», որում շարունակում էր արգելել կանանց տանից դուրս գալ առանց հարազատներից որևէ մեկի ուղեկցության, ինչպես նաև, օրինակ, երկխոսություն սկսել անծանոթների հետ շուկաներում կամ աշխատավայրում: Այնուամենայնիվ, կանանց հանդեպ դիրքորոշումը շատ տարբեր էր `կախված տարածաշրջանից և բնակության վայրից: Խոսքը այն փոքրաթիվ իրավունքների մասին է, որոնք աֆղանցի կանանց հաջողվել է վերականգնել վերջին 20 տարիների ընթացքում, և դրանց հանդեպ մտավախությունները սկսվել են դեռևս թալիբների կողմից Քաբուլը գրավելուց առաջ։ Աֆղան կանանց դժվար ճակատագիրը ակամայից դարձել է լրագրողների թոփ թեման:

Չնայած Աֆղանստանի ապագա կառավարության կազմում կանանց մասնակցելու վերաբերյալ Թալիբանի խոստումներին և նույնիսկ կոչերին, երկրի բնակչության կանանց կեսի իրական հեռանկարները կարելի է դատել ըստ այն քաղաքներում տիրող իրավիճակի, որոնք խմբավորումը գրավել էր մինչ Քաբուլը: Օրինակ, հուլիսի սկզբին Քանդահարում, թալիբները ստիպել են կանանց թողնել իրենց աշխատավայրերը բանկում և վերադառնալ տուն ՝ ասելով, որ իրենց աշխատանքը կարող են զբաղեցնել իրենց ամուսինները կամ արական սեռի այլ ազգականները: Մի քանի օր անց նույն պատմությունը կրկնվել է թալիբների կողմից գրավված Հերաթ քաղաքում, որտեղ բանկում աշխատող կանանց մեղադրեցին հաճախորդներին իրենց դեմքերը ցույց տալու մեջ: Բրիտանական ԶԼՄ-ների հաղորդումների համաձայն, օկուպացված տարածքներում «Թալիբան» շարժման գրոհայինները ստիպում են չամուսնացած կանանց ու 12 տարեկանից բարձր աղջիկներին ամուսնանալ իրենց հետ:

Ավելին՝ այստեղ